Μάνη: Έτσι ξεκίνησε η μάχη απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό
Η σπίθα του ξεσηκωμού άναψε στις 17 Μαρτίου του 1821 με τον απαράμιλλο ηρωισμό των Μανιατών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται για το υψηλό ήθος, για την εθνική έξαρση και για τις αξίες τους. Αξίες όπως αυτές της ελευθερίας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της φιλοπατρίας και της ευθύνης απέναντι στις τύχες του έθνους.
Εδώ, όπως έλεγε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, βρισκόταν η «Φρουρά του Μαρμαρωμένου Βασιλιά».
Όπως αναφέρει ένας μεγάλος Έλληνας και Λάκωνας, ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος:
«η ελληνική παράδοση δεν είναι μια "θεωρία" περί έθνους, δεν είναι δόγμα αφηρημένο και ενσφηνωμένο με βία στο κεφάλι των ανθρώπων, αλλά μια ενδόμυχη βίωση που έρχεται αβίαστα σε ενέργεια και γίνεται πράξη».
Και υπογραμμίζει, πως:
«Τα μέτρα των πραγμάτων ήσαν πάντοτε διά τους Έλληνες δυο, το πνεύμα της ελευθερίας και ο Θεός.
Η ιδέα του ανθρώπου και η ιδέα του Θεού ήσαν οι μεγάλες αξίες της ζωής των. Έτσι εδημιούργησαν το καλλιτέχνημα της ελληνικής ελευθερίας. Όλα τ' άλλα ήσαν γι' αυτούς πράγματα δεύτερα».
Η πίστη στην ελευθερία του ανθρώπου και η πίστη στον Θεό, αποτέλεσαν το αδιάσπαστο δίπολο που τροφοδότησε και έδωσε νόημα στην κίνηση Επανάσταση του 1821.
Τότε, με τη δύναμη της πίστης τους, συντρίβοντας τα όρια, τους περιορισμούς και τους συσχετισμούς της δύναμης, οι Μανιάτες όρθωσαν το ανάστημά τους στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
«για να φύγουν την σκλαβίαν,
και να βρουν ελευθερίαν,
που την έχουν πατρική»,
γιατί:
«Έλληνες και τυραννία,
δεν ηκούστηκε ποτέ»,
όπως αναφέρει στο «Θούριό» του, ο Ρήγας Φεραίος.
Ο Αλμπέρ Καμύ, αυτός ο μεγάλος της σύγχρονης Γαλλικής λογοτεχνίας και διανόησης έλεγε, ότι το «να ζεις σημαίνει να μην υποτάσσεσαι», δεν είναι τυχαίο ότι πρωτοπόρα στον αγώνα για την ανάκτηση της Ελληνικής Ελευθερίας, το 1821, υπήρξε η Μάνη.
Στη Μάνη, αυτό είναι κοινό βίωμα και διαχρονικός κανόνας ζωής. Γι' αυτό έμεινε αδούλωτη στα τετρακόσια χρόνια της σκλαβιάς.
Επειδή σ' αυτή τη γη, δεν μπορούσε να ριζώσει η υποταγή.
Επειδή η Μάνη είναι ελεύθερη, γιατί είναι αυθεντική.
Είναι ανυπότακτη γιατί είναι γνήσια, με οδηγό τους την πίστη στον Θεό και την ελευθερία, ξεκίνησαν αυτό που αρχικά θεωρήθηκε παράτολμο εγχείρημα.
Στην πορεία, χαρακτηρίστηκε απεγνωσμένη διαμαρτυρία και στο τέλος αναγνωρίστηκε ως θαύμα και έφερε την Εθνική Παλιγγενεσία, μετά από τετρακόσια χρόνια παραμονής στο σκοτάδι της σκλαβιάς.
Στην αδούλωτη και ηρωική Μάνη, που έμεινε πάντα ελεύθερη, βρίσκει κανείς τη συνέχεια απ' την αρχαία Ελλάδα, γι' αυτό και οι Μανιάτες στην εποχή της επανάστασης, θεωρούσαν τους εαυτούς τους απογόνους των αρχαίων Σπαρτιατών.
Οι Μανιάτες δεν είναι τοπικιστές, αν ήταν δεν θα ξεσηκώνονταν. Γιατί την ελευθερία τους την είχαν ήδη αποκτήσει με τους συνεχείς αγώνες τους. Οι Μανιάτες πάντα ένιωθαν και νιώθουν χρέος τους ιερό να βοηθήσουν τα «αδέλφια» τους και την πατρίδα.
Στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, στο διεθνές περιβάλλον, δέσποζαν οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις και κυριαρχούσαν οι αντιλήψεις της «Ιεράς Συμμαχίας». Αντιμετώπιζαν με επιφύλαξη, καχυποψία, και εχθρική διάθεση κάθε απόπειρα εθνικής χειραφέτησης και ελευθερίας των ευρωπαϊκών λαών.
Οτιδήποτε θα μπορούσε να διαταράξει το διαμορφωμένο κατεστημένο της εποχής, εκλαμβανόταν ως ύποπτο και καταπνιγόταν στη γένεσή του.
Παρόλο που επικρατούσε αυτή η νοοτροπία , το 1814 ιδρύθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας η «Φιλική Εταιρεία». Ιδρύθηκε από τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ. Τέταρτο μέλος της, μυήθηκε ο Αντώνιος Κομιζόπουλος, πέμπτο μέλος της Εταιρείας ο Νικόλαος Γαλάτης. Επίσης, από τα πρώτα μέλη που μυήθηκαν ήταν και ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος και η Μικρασιάτισσα Κυριακή Ναύτη από τη Σμύρνη, η οποία ήταν η πρώτη γυναίκα μέλος.
Σημαντική στιγμή στην ανάπτυξή της, υπήρξε η ανάληψη της ηγεσίας της, στις 12 Απριλίου 1820, από τον Στρατηγό και Υπασπιστή του Τσάρου της Ρωσίας, Αλέξανδρο Υψηλάντη.
Ως Γενικός Επίτροπος της Αρχής, της Φιλικής Εταιρείας δηλαδή, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης έθεσε ως άμεση προτεραιότητά του την ταχεία προετοιμασία του Αγώνα.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατέστρωσε ο ίδιος το λεπτομερές σχέδιο της Ελληνικής Επανάστασης.
Δίνοντάς του την ονομασία «Σχέδιον Γενικόν».
Το σχέδιο του Υψηλάντη προέβλεπε την έναρξη του Ξεσηκωμού από την Πελοπόννησο και συγκεκριμένα, από τη Μάνη.
Η επιλογή της Μάνης για την έναρξη του Ξεσηκωμού, ήταν μια απόφαση καλά μελετημένη.
Γιατί, όπως σημειώνει ο Σπυρίδων Τρικούπης στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως»:
«ούτε Αρχή Τουρκική, ούτε κατοίκους Τούρκους είχε ποτέ η Μάνη. Ήταν πλήρως αυτόνομη και πολεμικό κέντρο της Πελοποννήσου, λόγω των πλεονεκτημάτων της. Στους Μανιάτες προσέβλεπαν οι υπόλοιποι Πελοποννήσιοι εξαιτίας της φήμης και την ανδρεία τους.
Πολλές ήταν οι σημαίες και τα λάβαρα που χρησιμοποιήθηκαν το 1821 σε αρκετές περιοχές της χώρας και όλες έγραφαν «Ελευθερία ή Θάνατος». Το λάβαρο της Μάνης γράφει: «Νίκη ή Θάνατος- Ταν ή επί τας», γιατί εδώ η ελευθερία ήταν δεδομένη, το ζητούμενο ήταν η νίκη για να ελευθερωθούν οι υπόλοιποι Έλληνες.
Οι Μανιάτες ήταν έτοιμοι χωρίς προετοιμασία, για τον αγώνα προς την ελευθερία, για τα ήθη και τα έθιμά τους, για την Πατρίδα. Η ψυχή, η ανδρεία, η ανιδιοτέλεια και ο ηρωισμός που επέδειξαν οι Μανιάτες, φαίνεται πως είναι στο DNA τους. Είναι γεννημένοι για αυτό.
Από το 1815, το αξίωμα του Διοικητή, του Μπέη της Μάνης, είχε αναλάβει ένας γενναίος, θαρραλέος, άξιος πολεμιστής και οπλαρχηγός, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Το 1818, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και από τότε έδωσε τα πάντα, έμψυχα και υλικά, για να επιτευχτεί αυτό που όλοι προσδοκούσαν.
Κομβικής σημασίας εξέλιξη για τα όσα ακολούθησαν υπήρξε και η συμφιλίωση των οπλαρχηγών το 1818, στην οποία, συνέβαλε τα μέγιστα ο Φιλικός και στενός συνεργάτης του Ρήγα, Χριστόφορος Περραιβός.
Έτσι, οι Μαυρομιχαλαίοι που κυριαρχούσαν στην Τσίμοβα, οι Γρηγοράκηδες που διαφέντευαν στο Μαραθωνήσι και οι Τρουπάκηδες που δέσποζαν στην Σκαρδαμούλα, ορκίστηκαν και τήρησαν στο ακέραιο τον όρκο τους: «Να βασιλεύει στο εξής εν όψει του Αγώνος διά την ελευθερίαν, μία σύμπνοια, μία θέλησις, ένα σώμα, μία ψυχή, διά την κοινήν της Πατρίδος ωφέλειαν».
Όταν ο Παπαφλέσσας, μετά τη σύσκεψη του Ισμαηλίου, στάλθηκε από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στην κυρίως Ελλάδα για να συντονίσει την έναρξη του Αγώνα, απευθύνθηκε πρώτα στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Στις 12 Μαρτίου 1821, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ενημέρωσε για την πρόωρη έναρξη της Επανάστασης στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες. Στις 15 Μαρτίου 1821, συγκλήθηκε στο Μαραθωνήσι πολεμικό συμβούλιο των Μανιατών οπλαρχηγών, κατά τη διάρκεια του οποίου λήφθηκε η Μεγάλη Απόφαση.
Έτσι, στις 17 Μαρτίου 1821, στην Αρεόπολη ή αλλιώς Τσίμοβα, μπροστά στον Ιερό Ναό των Ταξιαρχών, οι Μανιάτες σήκωσαν τη σημαία της επανάστασης, η οποία ήταν φτιαγμένη από λευκό ύφασμα με γαλάζιο σταυρό στο κέντρο και ευλογήθηκε από τους ιερείς.
Όλοι μαζί οι οπλαρχηγοί, μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ορκίστηκαν ότι θα αγωνιστούν ενωμένοι για την Ελευθερία του Έθνους:
«Ορκίζομαι, εις το όνομα του Παντοδύναμου Θεού, εις το όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και της Αγίας Τριάδος, να χύσω και την υστέραν ρανίδα του αίματός μου, υπέρ πίστεως και πατρίδος.
Ορκίζομαι, να μη βλέψω εις τα όπισθεν εάν δεν αποδιώξω τον εχθρόν της Πατρίδος και της Θρησκείας μου.
Ορκίζομαι "Ταν ή Επί Τας" και "Νίκη ή Θάνατος" υπέρ Πίστεως και Πατρίδος».
Μετά την ορκωμοσία και τη συγκρότηση των δυνάμεών τους, οι ενωμένες δυνάμεις των Μανιατών εξόρμησαν προς δυο κατευθύνσεις. Η πρώτη ομάδα με τους αρχηγούς της Ανατολικής Μάνης, υπό τους Γρηγοράκηδες, προς τη Μονεμβασιά και τον Μυστρά, το απόγευμα του Σαββάτου 19 Μαρτίου 1821. Η δεύτερη ομάδα με τους αρχηγούς της Δυτικής Μάνης, υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, προς την Καλαμάτα.
Στις 23 Μαρτίου ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης μαζί με τον Κολοκοτρώνη, τον Παπαφλέσσα και τον Νικηταρά και δύναμη 2.000 Μανιατών κατέλαβαν την Καλαμάτα. Ελευθέρωσαν την πόλη και συνέλαβαν τον Σουλεϊμάν Αγά και τη φρουρά του.
Στις 25 Μαρτίου, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, μαζί με άλλους δώδεκα προεστούς, συνέστησε στην Καλαμάτα τη Μεσσηνιακή Γερουσία. Την πρώτη διοικητική οργάνωση των επαναστατημένων Ελλήνων. Η οποία έστειλε την επαναστατική προκήρυξή της στην Ευρώπη, με την υπογραφή του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ως «Αρχιστρατήγου των Σπαρτιατικών Δυνάμεων».
Έλεγε μεταξύ των άλλων η προκήρυξη αυτή:
«Εν ενί λόγω απεφασίσαμεν, ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν. Διό και παρακαλούμεν την συνδρομήν όλων των εξευγενισμένων ευρωπαϊκών εθνών, ώστε να δυνηθώμεν να φθάσωμεν εις τον ιερόν και δίκαιον σκοπόν μας και να λάβωμεν τα δίκαιά μας και να αναστήσωμεν το ταλαιπωρημένον ελληνικόν γένος μας. Δικαίω τω λόγω η μήτηρ μας Ελλάς εκ της οποίας και σεις εφωτίσθητε, απαιτεί όσον τάχιστα την φιλάνθρωπον συνδρομήν σας, διά την οποίαν και ημείς θέλωμεν δείξει εν καιρώ πραγματικώς την ευγνωμοσύνην μας».
Η Ελληνική ιστορία ύστερα από μία παύση 400 ετών, συνεχίζεται με χρυσά γράμματα.
Στα λόγια του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη αποτυπώνεται η νοοτροπία της εποχής για την πατρίδα :
«Ευτυχής και μακάριος όστις έλαβε την τύχη να είναι υιός σου, ευδαίμων όστις πιστός εξεπλήρωσε το οφειλόμενον χρέος προς σε Πατρίς μου».
Το όνομα της Μάνης έγινε συνώνυμο με αυτό της τόλμης, της ελευθερίας και της ανδρείας. Αυτοί οι λίγοι τότε, απέδειξαν πως η δύναμη της ψυχής και των ιδεών μπορεί να νικήσει την αριθμητική υπεροχή του εχθρού.